Paliwo do kotłów na paliwo stałe
Najpopularniejsze w naszym kraju paliwa to węgiel i drewno w szczapach, w mniejszym stopniu pelety. Łatwo to zrozumieć wiedząc, że ok. 70% użytkowanych urządzeń to kotły zasypowe, opalane węglem i drewnem naprzemiennie. Ta uniwersalność jest zresztą przez wielu użytkowników postrzegana jako duża wygoda.
Należy jednak pamiętać, że najlepsze wyniki, jeżeli chodzi o sprawność i czystość spalania, daje specjalizacja. Tak więc spalanie drewna w kotłach zgazowujących daje znacznie lepsze efekty niż w tych, które zaprojektowano tak naprawdę do spalania węgla. Podobnie, w kotle na węgiel-groszek da się palić peletami, ale efekty będą odczuwalnie gorsze niż gdybyśmy mieli kocioł z palnikiem peletowym. Warto wspomnieć , że w drugą stronę już się nie da - kocioł na pelety nie nadaje się do spalania węgla.
Decyzja o rodzaju paliwa ma zasadnicze znaczenie. Trzeba pomyśleć o jego cenie, dostępności w danym regionie, wygodzie przyszłej obsługi oraz tym, jakie mamy miejsce na skład opału. W szczególności dotyczy to mało stosowanych paliw takich jak słoma. Do jej spalania potrzeba specjalnego kotła, musimy go obsługiwać ręcznie a paliwo o porównywalnej wartości opałowej zajmie nawet 10 tyle miejsca co węgiel. Podobnie jest z drewnem, z tą różnicą, że nie potrzebujemy na nie aż tyle miejsca.
Pod względem użytkowym bezwątpienia najwygodniejszy jest zaś węgiel-groszek i pelety, bo nimi da się zasilać kotły z podajnikiem. Co więcej, niektóre ich modele mają nawet automatyczne zapalarki.
Bufor lub akumulator
Sprawność i czystość spalania można znacznie polepszyć instalując pomiędzy kotłem a grzejnikami duży zasobnik wody grzewczej. Wówczas kocioł nagrzewa wodę w zbiorniku niezależnie od tego, czy grzejniki odbierają ciepło czy nie. Chwilowe zmiany temperatury w pomieszczeniach nie mają więc znaczenia dla pracy kotła. Może on zawsze działać z mocą nominalną, przy której osiąga największą sprawność. Nadmiar ciepła zgromadzony w zbiorniku, można wykorzystać potem, gdy kocioł (lub kominek z płaszczem wodnym) już nie pracuje.
Zaletą układu z dużym zbiornikiem akumulacyjnym jest też stabilizacja temperatury wody w instalacji. Czasowe zwiększenie intensywności palenia, typowe np. dla kominków z płaszczem wodnym, albo przerwanie odbioru ciepła przez grzejniki nie spowoduje wrzenia wody. Do podgrzania dużej ilości wody potrzeba znacznie więcej ciepła. Jeśli ruch ciepłej wody pomiędzy kotłem lub kominkiem a zasobnikiem odbywa się grawitacyjnie ( bez pomocy pompy) to taki układ jest mało podatny na przegrzanie w wyniku braku prądu.
Zbiorniki akumulacyjne warto bardzo polecić użytkownikom kotłów zasypowych oraz kominków z płaszczem wodnym. Ich mocą szczególnie trudno jest sterować, a jej zmniejszenie powoduje wspomniany wcześniej spadek sprawności oraz pogorszenie czystości spalania. Zbiornik akumulacyjny trzeba traktować jako konieczne uzupełnienie kotła zgazowującego drewno. Proces wydzielania i spalania gazu drzewnego wymaga utrzymania wysokiej temperatury w kotle. Dlatego musi on pracować z pełną mocą, a nie zdławiony. Zbiornik akumulacyjny, nawet do kotła o mocy kilkunastu kW, powinien mieć przynajmniej 500 l pojemności. Taki zasobnik ma, niestety, dwie podstawowe wady. Pierwszą jest wysoka cena, drugą zaś jest spora wielkość.
Przygotowanie ciepłej wody użytkowej
Każdy kocioł na paliwa stałe jest tzw. kotłem jednofunkcyjnym. To oznacza, że nie może podgrzewać c.w.u w zasobniku lecz potrzebuje do tego osobnego zbiornika z wężownicą lub płaszczem wodnym. Zbiornik jest duży - często dobieranym w myśl zasady 50 l na osobę. Jednak dla 4-5 osób wystarczy często nieco mniejszy o pojemności 100-150 l. Powody są następujące. Pierwszy, można podnieść temperaturę w zasobniku, a w czasie poboru dodawać więcej zimnej wody. Jeśli 150 l wody podgrzejemy nie do 40 stopni C, ale do 60 to po wymieszaniu z zimną, otrzymamy 250 l wody o temperaturze ok. 40 stopni C.
Ponadto, o ile kocioł jest w ogóle rozpalony to zaczyna dogrzewać wodę zanim ją w całości zużyjemy. Automatyka kotłów działa z tzw. priorytetem c.w.u. Czyli w chwili, gdy zostanie wykryty spadek temperatury wody w zasobniku, kocioł przestaje ogrzewać pomieszczenia, grzeje zaś wodę. Ograniczenia ogrzewania pomieszczeń nie odczujemy, bo kocioł nie potrzebuje wiele czasu, by podgrzać wodę.
W przypadku kotłów na paliwa stałe głównym problemem jest jednak podgrzewanie wody poza sezonem grzewczym. Utrzymywanie cały czas w działaniu kotła tylko na potrzeby poboru ciepłej wody jest nieuzasadnione, bo więcej paliwa zużyjemy na podtrzymanie żaru niż na podgrzanie wody. Sprawność i czystość spalania będą przy tym fatalne. Najlepszym rozwiązaniem tej sytuacji, to montaż grzałki elektrycznej w zbiorniku. To oznacza wzrost kosztów eksploatacyjnych. Dlatego wartym rozważenia jest montaż kolektorów słonecznych lub małej pompy ciepła tylko do podgrzewania wody.
